Palátuldikan

(may akdâ)


Wikang Tagalog, kung gustóng malaman,
ang palátuldika'y, dapat mátutuhán,
tuldík sa patinig, sa inyó'y gágabáy,
sa pagsásalitâ, kayó ay húhusay.

Ating umpisahán, itóng pagáaral,
ng mga salitâ, nitóng Ináng Bayan,
sa ating págbigkás, kung nagúguluhán,
kalabitín lamang, ang kawíng na taglay.

Florante At Laura, na magandang tulâ,
ating gágamitin, isáng halímbawa,
lálagyán ng tuldík, ang mga salitâ,
nang sa díksyon ninyó, lahát ay háhanga!

Itóng mga tuldík, ay dapat na sundín,
layong mapabuti ang págbigkás natin,
ang gitlíng at kudlít, dapat págyamanin,
upang inyóng puntò’y, mapaayos mandin.

Salitáng malumay, badyá'y dahán-dáhan,
itó'y waláng tuldík, ó palátandaan,
sa ating págbigkás, diín kailangan,
pangalawáng pantíg, búhat sa hulihán.

Itó'y natátapos, sa isáng patinig,
ó maaarî rin, sa isáng katinig,
kung itó'y pakinggán, maganda ang himig,
malumay ang hagod, mahinhi't malamíg.

Kung tuldík paiwà, namán ang mámalas,
tulad nang malumay, malumì ang bigkás,
sa hulíng patinig, impít ang bulalas,
marahan ang basa, at hindî marahás.

Salitáng malumì, laging nagtátapós,
sa tunóg patinig, itó'y nakágapos,
kung daragdagán mo, ng pantíg ay halos,
ang tunóg at sambít, nagiging páhangós.

Pahilís na tuldík, ay dapat bigkasín,
tulad ng mabilís, at ubod ng tulin,
dî dapat humintó, dî dapat tumigil,
hanggáng hindî tapós, itóng sásabihin.

Tuldík na pakupyâ, kaibá ríng sadyâ,
na kung bíbigkasín, tunóg ay maragsâ,
mabilís, tulúy-tulóy, sambít ng salitâ,
natátapos sa patinig, hintó nitó'y walâ.

Salitáng maragsâ, sa pándiníg iba itó,
may impít ó pasará, sa hulihá'y ibá'ng tono,
subalit kung darágdagán, ng pantíg sa dulò,
bumíbilís ang salitâ, ang tuldík ay binábago.

Sa mga hahaláw, na mga makatà,
ang palátuldika'y, gabáy ng salitâ,
sana’y págaralan, ang díksyon ng wikâ,
nang gintóng salitâ’y, dî mapariwara.

At sa mág-áarál, nitóng Ináng Bayan,
nawâ'y makatulong, muntíng nakayanan,
aking úulitin, kundî máwatasan,
píndutín ang kawíng, diwâ'y malálaman.

Si Gat. Jose Rizal, bayani ng bansâ,
may iniwan siyáng, isáng talínghaga,
ang hindî mágmahál sa sariling wikà,
daíg pa ng hayop at malansáng isdâ.